PACS (Şekil Arxivi ve Kommunikasiya Sistemleri): ədədi olaraq əldə edilən panoramik və lokal radyolojik görünüşlərin (ultrasonografi (USG), doppler, magnetik rezonans (MR), tomoqrafiya (BT) v. b. cihazlardan əldə edilən məlumatların) çevrim içi mühitlərdə ədədi arxivləmə üsullarıyla saxlanması, lazımlı yer və zamanda sürətlə yenidən istəkçidə göstərilib qiymətləndirilməsinə imkan verən Radyologiya Məlumat Sistemi (RIS) ilə birlikdə işləyən sistemdən meydana gəlir. DICOM (Rəqəmli Təsvir və Kommunikasiyalar Tibbi): Ədədi görünüşlərin çatdırılması, saxlanması və yazdırılması üçün yaradılmış bir standartlar birliyindən meydana gəlir.
Çözüm PACS ilə ədədi görünüşlər arxivlənə bilir, idarə oluna bilir və qiymətləndirmə edilə bilir.
Çözüm PACS də, Maqnetik Rezonans, Kompüterli Tomoqrafiya, Anjiyografi və Ultrasonografi, Mammografi vs cihazlardan çıxarılan ədədi görünüşlər yığma arxitekturalarını (SAN, NAS, DAS vs) dəstəkləyən mərkəzi verilənlər bazasında, serverdə saxlanır.
Arxiv serveri üzərindəki itkinsiz görünüşlər həkimlərin və radyologların lazımlı gördükləri yer və zamanda sürətlə yenidən göstərilib qiymətləndirilir. Qiymətləndirmə nəticələri radyologlar tərəfindən hesabatlanır.
Sağlamlıq quruluşlarını kağızsız, filmsiz bir quruluşa qovuşdurur.
Çözüm PACS, ənənəvi film istifadəsinin yaradacağı mənfilikləri (film təkrarı, filmlərin itirilməsi, zaman içində ekoloji şərtlər səbəbiylə pozulmuş olması, film nəşrinden qaynaqlana biləcək pozuqluqlar) ortadan qaldıraraq sağlamlıq quruluşlarını ətrafçı (kağızsız, filmsiz) bir quruluşa qovuşdurur.
Filmlərin duş əməliyyatından keçirilməsi, duş sularının, filmlərin ətrafı çirklətməsi, kaset daşıma, kasetlərin skanerlərdə oxunması və nəticələrinin gözlənilməsi müddətləri yox edilir.
Filmlərin xəstəxana içində və ya xəstəxanalar arasında daşınmasına, xəstələrin filmləri evlərində saxlamasına, filmləri saxlamaq üçün xəstəxanalarda geniş fiziki məkanlar yaradılmasına gərək qalmır.
Ədədi olmayan görünüşlər CR sistemiylə Çözüm PACS ə köçürülür
Ənənəvi filmlər yalnız Çözüm PACS dən istifadə edən sağlamlıq quruluşları xaricindən (ədədi arxivləmə sistemi istifadə etməyən sağlamlıq quruluşları) gələn xəstələr üçün istifadə edilir. Görünüşlərin PACS də tutula bilməsi üçün tibbi göstərmə cihazlarının bu standarta uyğun görünüşlər çıxarması ya da görünüşlərin bu standarta çevrilməsi lazımdır.
Ədədi olmayan cihazlardan alınan görünüşlərin PACS ə köçürülməsi üçün CR Sistemi istifadə edilir.
Ədədi olmayan cihazlardakı kasetlərə çəkilmiş görünüşlər daranaraq CR Sistemini meydana gətirən təchizatlar vasitəsilə köçürülür. DICOM uyğun olmayan cihazlar dicom çeviricilər vasitəsilə dicom standartlarda görünüş çıxara biləcək quruluşa qovuşdurulur.
Panaromik görünüşlər, çözünürlükleri pozulmadan böyüdülərək detallı məlumatlar əldə edilir.
Çözüm PACS, mərkəzi verilənlər bazasında məlumatların yığılması ilə yaranan ədədi arxiv (görünüşlər üzərində əməliyyat etməyə icazə verəcək şəkildə yüksək çözünürlükdə saxlandığı üçün ölçüm və tanıya bağlı əməliyyatlar asanlıqla edilə bilir), məlumatların yenidən istifadə edilməsini arxivlənən məlumatların müasir tanı üsulları ilə araşdırılmasını təmin edir.
Ədədi görünüşlər üzərində əməliyyat və ölçüm edilə bilir. Görünüşlər və hesabatların hər an, hər yerdə (bütün iş stansiyaları üzərindən sorğulama edilərək) çatıla bilər olmasına və görünüş işləmə və ölçüm (məsafə, bucaq, uzunluq, sıxlıq) edilə bilməsinə imkan verir.
İstifadəçi səviyyələrində ayrı-ayrı məhdudlaşdırıla bilən funksiyalar reallaşdırıla bilir.
İstifadəçilər görünüşlər üzərində; diziliş forması dəyişdirmə, pəncərələmə, kənar itiləşdirmə, davamlı yaxınlaşdırma, optik sürüşdürmə, çevirmə, aynalama, rəngləri tərs çevirmə, görünüş yazılarını göstərmə/qaldırma, Windowsa görünüş köçürmə(copypaste), məsafə və bucaq ölçümü götürmə vs əməliyyatları ayrı-ayrı reallaşdıra bilir.
Radiologiya mütəxəssislərinin tanı müddətlərinin nəticələnməsində və doğruluğunda ən böyük köməkçi faktor Çözüm PACS olur [ədədi olaraq əldə edilən panoromik görünüşlər, çözünürlük pozulmadan böyüdülüb, müəyyən bir nöqtəyə fokuslanaraq, daha detallı məlumatlar əldə edilir, görünüşlərin hər hansı bir yerinə yazı və ya şəkil yerləşdirməsi və seçilən görünüşün siçan idarəsində yer dəyişdirməsi (pan) və tam ekran araşdırması mümkün olur.] Araşdırılan görünüşlər istənildiyində DICOM yazıçılara göndərilərəkfilm olaraq basıla bilir.
Konsültasiya imkanlarının artırılmasına köməkçi olur.
Çözüm PACS, tanı və diaqnozlarda daha doğru nəticələr əldə edilməsini təmin edərək nəticələri şərh etmə və hesabatlama müddətini sürətləndirir. Görünüşlərin müqayisə edilməsi və radyolojik tapıntıların geriyə dönük qiymətləndirilməsi, müqayisə etməli hesabatların araşdırılması, həkimin xəstəliyin inkişaf müddətini daha yaxşı qavramasını və doğru diaqnozu daha sürətli bir şəkildə qoya bilməsini təmin edir.
Ədədi görünüşlərin ayrı ekranlarda müqayisə edilməsini (yan-yana iki iş şəklində, üfüqi ya da şaquli olaraq bölünmüş, tərs çevrilmiş vs.) təmin edərək, zaman içində yaranan dəyişikliklərin qiymətləndirilməsinə, (əvvəlki məlumatlarla müqayisə etmə) konsültasiya imkanlarının artırılmasına köməkçi olur.
DICOM formatdakı ədədi radiologiya görünüşləri internet vasitəsilə bir nöqtədən başqa bir nöqtəyə mesajla bilir (Teleradiologiya).Həkimlər və radyologlar Browser vasitəsilə başqa bir-birimə ehtiyacı olmadan görünüşlərə çata bilirlər. Həkimlər/radyologlar, öz xəstəxanalarındaki başqa həkimlər/radyologlarla ya da internet vasitəsilə başqa xəstəxanalardakı həkimlər/radyologlarla görünüşləri paylaşaraq daha yaxın əməkdaşlıq və konsültasiyada olabilirler.
Həkimlər, Çözüm PACS üzərindəki məlumat döşəməsindən xəstələrinin narahatlıqlarına bağlı bənzərlik daşıyan xəstələrin görünüşlərinə və diaqnoz/müalicə məlumatlarına çataraq məlumat və təcrübələrini artıra bilirlər.
Xüsusilə radiologiya modulunda xidmət və tanı/müalicə müddətinin qısalmasını, tibbi xidmət keyfiyyətinin artmasını, iş-gücü itkinlərinin önlənməsini təmin edərəkməhsuldarlığı artırır.
Çözüm PACS arxivə çoxlu və sürətli müraciət təmin edir.
Ədədi arxivləmə sistemi ilə arxivləmə tutumunu böyüdərkən, (arxiv böyüklüyündə bir məhdudlaşdırma yoxdur) arxivdəki faylların tutumunu kiçildir və arxivdəki ədədi görünüşlərə əyni zamanlı olaraq çoxlu, etibarlı, asan və sürətli müraciət təmin edilir.
Tibbi görünüşlər Veb Paylama Sistemi ilə internet üzərindən paylanır.
SSL kimi istifadəçi təhlükəsizlik mexanizmlərini dəstəkləyən və PACS üzərində işləyən, yüksək çözünürlüklü və çoxlu monitor dəstəkli Veb Paylama Sistemi sayəsində reallaşır.
Xəstələrin və radiasiyala qarşılaşma riskini azaldır.
Müasir və sürətli sistem sayəsində xəstə və sağlıq çalışanlarının qarşılaşa biləcəyi radiasiya riski nisbətini azaldır. iş müddətlərini qısaldıb, xəstə trafikini azaldaraq, tibbi hissələrin və radyolojistlerin məhsuldarlıqlarını artırır.
Ədədi olaraq arxivlənən PACS məlumatları DICOM standartı ilə asanca idarə oluna bilir.
Çözüm PACS, radyolojik görünüşlərin asanlıqla paylaşılmasını, çatdırılmasını təmin etmək məqsədi ilə inkişaf etdirilmiş DICOM standartını istifadə edir. DICOM standartı, dəyişik cihazlardan əldə edilən tibbi görünüşlərin ortaq bir quruluşda yazı, işarə kimi məlumatlarla saxlana bilməsini təmin edir.
DICOM standartı ilə xəstələrə aid bütün məlumatlar (görüşlər, istəklər, araşdırmalar, hesabatlar və statistikalar) birləşdirilərək idarə oluna bilir
DICOM standartı sayəsində yalnız tibbi məlumatlar deyil bütün məlumatlar saxlana bilir.
Çözüm RIS (Radyoloji Məlumat Sistemi) və Çözüm PACS arasında qurulan tam uyğun zəncir sayəsində radyolojik görünüşlərin yanında, hesabatlar, səs qeydləri və xəstənin sağlamlıq məlumatlarıda paylaşıla bilir. Xəstə haqqındakı tibbi məlumatların yanında xəstəyə aid olan əlavə məlumatlar da ortaq bir quruluşda asanlıqla yenidən istifadə edilə biləcək şəkildə (DICOM sıxışdırma alqoritmlərini dəstəkləyərək) saxlana bilir. Lazım olduğunda verilənlər bazasından yenidən çağırılaraq lazımlı sorğulamalar edilə bilir.
DICOM 3.0, ISO ünsiyyət standartlarını dəstəkləyir.
Tibbi görünüşlərlə birlikdə, əlavə məlumatların da saxlana bilməsi, tanıya bağlı əməliyyatların sürətlənməsi, düzgünlüklə edilməsi və bir ortaq yaddaş yaradılması baxımından əhəmiyyət qazanır.
DICOM standartı radiologiya standartlarını dəstəkləyir. Məlumat sistemi, xəstəxana məlumat idarə sistemi və PACS in birlikdə işləməsini təmin edir. DICOM standartının obyekt əsaslı bir məlumat modeli var və ISO ünsiyyət standartlarını dəstəkləyir.
Çözüm PACS, Çözüm RIS (Radyoloji Məlumat Sistemi) və HL7 uyğunluğu təmin edir.
HL7, (Health Level 7) Sağlamlıq məlumat sistemlərinin bir-birləri ilə məlumat paylaşa bilməsi üçün lazımlı standartları ehtiva edən geniş bir çərçivə təqdim edir.
HL7 standartları, HL7 üzvləri (sağlamlıq xidməti təqdim edən, sağlamlıq xidməti əvəzlərini ödəyən, təşkilat/quruluşlar, cihaz/sistem/çözüm çıxaran firmalar, məsləhətçilər vs sağlamlıq sahəsində klinika və yönetsel standartların inkişaf etdirilməsi/aktuallaşması ilə əlaqədar kəslər) tərəfindən inkişaf etdirilir.
HL7 meydana gətirdiyi standartların, sağlamlıq xidmətinin təqdim edilməsində fəaliyyət və məhsuldarlığın artırılması üçün sağlamlıqla əlaqədar təşkilatlar arasında və içərisində istifadə edilməsini, hər kəsin faydasına olacaq şəkildə təşviq edir.
“HL7 standartı ilə, məlumatlar təşkilatlar arasında ya da təşkilat içərisində eyni ya da fərqli proqramlara mesajla bilir.
Çözüm PACS, bütün məlumatları HL7 standartlarının nəzərdə tutduğu strukturlar və formalara görə saxlayaraq, mesaj və təhlükəsizlik gərəklərini dəstəkləyir. HL7 ilə məlumatları, təşkilatlar arasında ya da təşkilat içərisində eyni ya da fərqli proqramlara çatdıra bilir.
HL7 standartı ilə inteqrə işləyir. Xəstəxanalarda işləyən digər xəstəxana məlumat idarə sistemləri də HL7 standartına uyğun olmaları vəziyyətində daha asan və doğru şəkildə xəstə məlumatlarını mesajlaşaraq paylaşa bilir, birlikdə işləyə bilir.
HL7, sistemlərin “firma müstəqil” olaraq ünsiyyət qurmasını təmin edir. Xəstəxana içi və xəstəxana xarici sistemlərin ortaq şəkildə və uyğunlaşma içərisində işinə köməkçi olur. Sağlamlıq təşkilatlarının infrastrukturları fərqli olsa da təşkilatlar arasında xəstə, əməliyyat, vəziyyət məlumatlarının paylaşılmasına köməkçi olur.
Sağlamlıq təşkilatından cəmiyyət təşkilatlarına detallı administrativ, maliyyə, tibbi məlumatların standart olaraq çatdırılması üçün lazım olan quruluş və mexanizmləri təmin edir.
Təchizat dəstəyi ilə Çözüm PACS qabiliyyətlərini artırır.
PACS Server+SAN, CR sistemləri, DICOM çeviricilər, Tibbi monitorlar, CD-DVD Box, Ehtiyat Server (ikincil yığma modulu) yazıçılar kimi təchizat dəstəyi sayəsində PACS, yüksək sürət performansı, yığma, arxivləmə, görünüşlərin çözünürlükleri pozulmadan böyüdülə bilməsi, üzərlərində təyin olunan nöqtədə əməliyyat, dozalama və ölçümlərin edilə bilməsi, əvvəlki görünüşlərlə müqayisəedilə bilməsi kimi qabiliyyətlərə sahib olur.
Görünüşlər CD-DVD Box ilə ehtiyatlanaraq xəstələrə verilir.
Ehtiyatlama modulu olaraq istifadə edilən CD-DVD Box təchizatı sayəsində Xəstələrə CD hazırlanır. CD-DVD proqram modulu ilə birlikdə istifadə edilərək xəstələrə aid görünüşlər ehtiyatlanır.İstənildiyində bu görünüşlər xəstələrə CD-DVD halında verilir.
PACS Server, server proqramlarının yüklənə bilməsini təmin edir.
Windows və ya unix/lunix alt CD-DVD proqram modulu ilə birlikdə istifadə edilərək xəstələrə aid görünüşlər ehtiyatlanır. İstənildiyində bu görünüşlər xəstələrə CD-DVD halında verilir.
PACS Server, server ya-zılımlarının yüklənə bilməsini təmin edir.
Windows və ya unix/lunix infrastrukturu üzərində işləyən PACS tətbiq proqramlarının yüklənə bilməsi üçün PACS Server istifadə edilir. Ən az 2 GB RAM yaddaş və cüt prosessorlu olması seçilir.
Çözüm PACS də yüksək yığma qabiliyyətləri üçün SAN istifadə edilir.
Tibbi görünüşləri qısa ya da uzun müddət saxlamağa yarayan, yüksək yığma tutumuna sahib kompüterdən meydana gəlir.
Tibbi göstərmə vahidindən gələn görünüşlərin yığılması üçün SAN (Storage Area Network)istifadə edilir. SAN, TB (Tərə Bayt) səviyyəsində saxlama tutumunda yığma edə bilir. orta-Böyük ölçəkli bir xəstəxanada təxminən olaraq 2 TB tutumu 2 illik yığma üçün kafi olur.
PACS Server də cihazdan tibbi görünüşlərin alınması, sıxışdırılması və arxivə göndərilməsi işləmləri reallaşır.
Görünüşlərin daha dəqiq izlənilə bilməsi üçün Tibbi Monitorlar istifadə edilir.
İş stansiyası ilə birlikdə yüksək çözünürlükteki görünüşlərin dəqiq göstərilə bilməsi, tanı və diaqnozla-rin sağlam edilə bilməsi üçün hazırlanmış Tibbi Monitorlar istifadə edilir.
Görünüşlərin işlənə bilməsi üçün İş stansiyası istifadə edilir.
İş stansiyası, sürətli qrafik prosessorlara sahib inkişaf etmiş təchizatdan meydana gəlir. Work Stationa yüksək çözünürlük və ölçüdəki görünüşlərin sürətli bir şəkildə işlənə bilməsi üçün ehtiyac olur.
Çözüm PACS, ICD 10 standartı ilə uyğun işləyir.
Çözüm RIS ilə inteqrə işləyən Çözüm PACS, qeyd tutmaq və statistik meydana gətirmək üçün lazımlı olan hər xəstəliyin kodlaşdırılmasını mümkün edən, hər xəstəlik üçün o xəstəliyə xas detallı kod istifadə edən, dünya səviyyəsində və müqayisə etməli statistik xəstəlik siniflandırması olan ICD 10 standartı (Xəstəliklərin beynəlxalq Təsnifatı) üzərində işləyir. ICD 10 kodlaşdırma standartı sayəsində xəstə və xəstəxana qeydləri doğru və detallı bir şəkildə tutulur. Hər cür məlumata aid arxiv meydana gətirmək və lazım olduğunda verilənlər bazasından çağıraraq məlumatı işləmək asanlaşır.